باسمه تعالی
خاوران‌نامه، سرودة ابن‌حسام خوسفی در 830 ه.ق.، برجسته‌ترین منظومة حماسی شاخص فارسی و اثری بلند است که به تقلید از شاهنامة فردوسی، در بحر متقارب، و بر پایة افسانه‌های مذهبی مناقبیان شیعی در یک منظومة بیش از 24 هزار بیتی سروده شده است. زبان فاخر و خیال‌انگیز منظومه و تلفیق ظرایف بزم و رزم، تغزل و حماسه، تأثیرپذیری از سنت روایی عیّاری و تقلیدهای سبکی از نظامی و فردوسی، از ویژگی‌های شاخص این منظومه است که آن را بی اغراق باید یکی از بلیغ‌ترین منظومه‌های حماسی فارسی، بعد از شاهنامه، محسوب داشت. اگر چه دیوان ابن‌حسام به همت مرحوم احمدی بیرجندی در سال 1366 تصحیح و منتشر شده است، این اثر، با وجود اهمیت بیشتر، به علت دشواری و عظمت و تنوع نسخ آن، تا امروز به زیور طبع انتقادی آراسته نشده است.
مقارن با محرم و صفر سال جاری، به همت انجمن ترویج زبان و ادب فارسی و با مشارکت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند، دوره‌ای مشتمل بر 10 جلسه (20 ساعت)، «خاوران‌نامه‌خوانی و شناخت حماسه‌های دینی در ادبیات فارسی»، در فاصلة زمانی 31 مرداد تا 31 شهریور 1400 در فضای مجازی، به صورت رایگان، برگزار شد. در این دوره، علاوه بر ایراد سخنرانی‌های علمی مرتبط با خاوران‌نامه و شناخت حماسه‌های دینی، توسط دکتر محمدجعفر یاحقی، دکتر محمد بهنام فر، دکتر مراد علی واعظی، دکتر اکبر شایان سرشت، و دکتر عباس واعظ زاده و شعرخوانی و سخنرانی ادبی محمد علی رحیمی، متخلص به «خاموش»، از شاعران خراسان جنوبی، در بخش عمدة جلسات، به خوانش و گزارش تحلیل خاوران‌نامه و معرفی متن و نسخ آن، توسط دکتر فرزاد قائمی اختصاص یافت. در این ده نشست، ضمن احیای سنت حمله‌خوانی در این جلسات، برای خوانش، از متن منقّح منظومه بر پایة 12 نسخة منتخب (که توسط دکتر قائمی تصحیح شده، در آستانة انتشار است) استفاده شد و دیباچه و بخشی از نخستین داستان اثر (حدود 900 بیت) خوانش و بررسی شده، به پرسش‌های حاضران که استقبال قابل ملاحظه‌ای از دوره داشتند، پاسخ داده شد. مدیریت و دبیری جلسات، به ترتیب، بر عهدة دکتر علی اکبر محمدی و سرکار خانم مرسده اسلامی (دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد) و پشتیبانی فنی دوره بر عهدة کارشناس آگاه و دلسوز انجمن، جناب آقای شریفی بود.
قرار است، فصل دوم این دوره، در آبان ماه جاری، به صورت دوهفته یکبار برگزار شده، نسخة تصویری ضبط‌شدة جلسات نیز از طریق فضای مجازی به رایگان، از طریق تارنمای انجمن منتشر خواهد شد.
