بیهقی و تصویر های ناکشیده اش

شاید برای برخی ها تاریخ خوانی و تاریخ نویسی هنری سخت، سترگ و ملال آور به حساب آید. امّا  تاریخ نویس دانای ما، ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی، خوب با خوانندگان و شیفتگان نثرش بازی می کند و تحفه های درویشی زبانش را تقدیم آنان.

ما هر چه بگوییم از زیبایی هنر و نگارگری نمی توان گذشت و منکر خالق صحنه های ناب تاریخ شد. دوران اعتلای غزنویان و درخشش دبیر دیوان رسالت که در تاریخ بیهقی به شیوایی به قلم در آمده است. نبوغ و ذهن متفکر نویسندۀ آن را بیش از پیش برای مخاطبان عام و خاصش آشکار می کند.

برای تشویق و ترغیب این مهم ،کار گروه ادبیات و هنر انجمن ترویج زبان و ادب فارسی زیر نظر خانم دکتر فاطمه ماه وان، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، و میانداری خانم زهرا رسولی،مجسمه ساز و پژوهشگر هنر، نشستی را با حضور استاد مهدی سیدی، مصحح و شارح تاریخ بیهقی، در شامگاه شنبه 29 آبان ماه 1400  در ساعت 20:00 در  بستر اسکای روم برگزار کرد.

صحنه های ناکشیده  

استاد مهدی سیدی که می توان گفت بیشی از عمر خود را صرف بیهقی خوانی و بیهقی دانی کرده است  این بار میهمان انجمن ترویج شده و می خواهد از نا کشیده های تاریخ غزنویان بگوید و آغاز گری برای کار مجسمه سازان و هنرمندان شود. او که در ابتدا با معرفی خانم رسولی خط سخن خود را آغاز کرد بیهقی را از خردمندان خواند و مخاطبانش را هم هم سو با آن دانست.

پس از گذشت دقایقی از نشست استاد سیدی اذعان کرد که کتابی که بخواهد تصویر گری کند آدمی را جذب می کند او با اشاره به این جمله از ابوالفضل بیهقی که می گوید«تنی چون سیم سپید و رویی چون صد هزار نگار». حسنک وزیر را به ما شناساند. البته او بر این گفته خود اصرار داشت که بیهقی به ما نگفته است که حسنک چه صورتی داشته و فقط با این جمله ماهیت را به ما می فهماند.

با توجه به اینکه در بیهقی صحنه هایی از مهرگان، اعدام و خلعت پوشی هست می توان مجسمه های خیره کننده ای از روی داده های این کتاب ساخت.

استاد که تاریخ بیهقی را کتاب بالینی خود می دانست  و بالای 30 مرتبه آن را خوانده بود به تصحیح و شرح آن هم همت گماشته و دیبای دیداری، خسروانی و گزیده ای با  نام دیبای زربفت را با نام خود مزین ساخته است.

خانم رسولی، دبیر نشست، که خطی از استاد می خواست تا جرقه ای در ذهن هنرمندان زند او را به سمت خوانش گزیده ای از این کتاب سوق داد. امّا نباید دور از نظر دانست که خود استاد هم بخش هایی را گلچین کرده و برای ما آغازگر داستان داستان هایش شدند.

صحنۀ اعدام حسنک، ماجرای بوبکر حصیری و پسرش، بو القاسم کثیر و میمندی، نوشتگین و بو- نعیم، بوسهل زوزنی و فرو گیری آلتونتاش خوارزمشاه همه و همه قسمت های تصویری تاریخ بیهقی می باشند که استاد سیدی با حوصله و تفکیک آن ها را باز خواند. رسولی که پس از شنیدن این اسامی باید یک داستان را برای خوانش بر می گزید خلعت وزارت پوشی میمندی را گزید و استاد شرح آن را آغاز کرد، برای دقایقی حال و روحمان به دربار مسعود رفت و ما همه گوش و گوش شده بودیم و در دل او را تحسین می کردیم.

   اول آبان و بزرگداشت بیهقی

 استاد که سعی داشت زمان بندی را رعایت کند سخن از زمان به میان آورد و گفت :« در ماه آبان هستیم و چه خوش یمن ماهی که ابتدایسش گره خورده است به نام صاحب تاریخ بیهقی و امسال برای اولین بار رسمی این روز را به یاد او جشن گرفتیم». ایشان که با زبان بیهقی مانوس شده بودند سعی بر این داشت این دلکشی را به مخاطبان هم بفهماند و چنین گفت:« هر ایرانی فارسی زبانی اگر با بیهقی ساعتی مانوس شود دست بردار نیست، من هم همان ایرانی هستم».

روایتی از بیهقی 

استاد مهدی سیدی در ابتدا به کم توجهی فیلم سازان به بیهقی اشاره کرد و پس از برخواندن داستان حسنک وزیر کتاب بیهقی را دارای موجی از مسائل مربوط به هنر و تصویر گری دانست. ایشان همچنین دیالوگ نویسی  برای سریال های تاریخی را مهم و سخت قلمداد کرد و بیهقی را آنچنان شیوا بیان دانست که می توان گفت او هم فیلم نامه نویس خوبی بوده است!

پایان نشست و آغاز حکایت

استاد که شوق خانم رسولی را بعد از شنیدن اولین بخش از کتاب دید شروع به خوانش حکایت سبکتگین و آهو بچه کرد و حاضران را به سکوت، تفکر و شنیدن واداشت او با تکیه بر این نکته که اگر مجسمه ساز و هنرمند بخواهد هنرنمایی کند باید با بیهقی شناسان دمساز شود سخن خود را به پایان رساند و ما هم که سر تا پا گوش بودیم عقربه های ساعت را بر روی  ۲۱:۳۰ مشاهده کرده و به پایان زمان نشست پی بردیم باشد، آغازگر هنرنمایی از روی تاریخ بیهقی